Útgáfumerking til að tryggja gæði

Allir kannast við næringarmerkingar á matvöru. Nú hafa samtökin Public Knowledge Project lagt til nk. útgáfumerkingu fyrir rannsóknargreinar þar sem tiltekin eru átta atriði til að bæta gæði varðandi útgáfu tímaritsgreina og hafa gagnsæi í fyrirrúmi.  Samtökin eru óhagnaðardrifin, rekin af John Willinsky og kollegum hans við Simon Fraser University í Burnaby, Canada.

Willinsky vill að fræðileg útgáfa upplýsi lesendur um hversu nákvæmlega greinin/tímaritið uppfyllir akademískar kröfur. Til að byrja með hefur útgáfumerkingin verið þróuð fyrir tímarit sem gefin eru út á OJS (e. Open Journal Systems) formi.

Meira um þetta áhugaverða verkefni í greininni Researchers want a ‘nutrition label’ for academic-paper facts

Mynd: J. Willinsky & D. Pimentel/Learned Publishing (CC BY 4.0 DEED)

Er hægt að komast hjá birtingagjöldum fyrir vísindagreinar?

Er hægt að finna viðskiptamódel og fyrirkomulag varðandi útgáfu vísindagreina sem ekki styðst við APC gjöld (e. article processing charges)? Fyrirkomulag sem miðar að jöfnuði varðandi þekkingarmiðlun til hagsbóta bæði fyrr vísindi og samfélag?

Síðan í september 2023 hefur cOAlition S, í samstarfi við Jisc og PLOS skoðað þessi mál með vinnuhópi fjölmargra hagsmunaaðila, s.s. upplýsingafræðingum, fjármögnunaraðilum og útgefendum. Meginmarkmið hópsins er að kanna viðskiptamódel sem byggir ekki á útgáfu greina með APC módelinu. Slíkt módel er ósanngjarnt gagnvart höfundum og kemur í veg fyrir stuðning við önnur nýrri og sanngjarnari módel.

Komið hefur í ljós að það er engin einföld leið að þessu markmiði.  Nánar um þetta í frétt frá Plan S: Beyond article-based charges working group: an update on progress.

 

 

Barcelona-yfirlýsingin og opnar rannsóknaupplýsingar

Yfir 40 stofnanir hafa skuldbundið sig til að efla gagnsæi um miðlun upplýsinga um rannsóknaraðferðir sínar og afrakstur þeirra.

Barcelona-yfirlýsingin svokallaða, sem gefin var út 16. apríl 2024, kallar eftir að opnar rannsóknarupplýsingar eða lýsigögn (e. metadata) sé almenna reglan. Þeir sem hafa undirritað yfirlýsinguna eru m.a. fjármögnunaraðilar og æðri menntastofnanir og má þar nefna Gates Foundation og Coimbra Group sem er fulltrúi 40 evrópskra háskóla.

Sjá nánar: Barcelona Declaration Pushes for Open Default to Research Information